Canon: verzameling van (...) werken die in een samenleving

als waardevol erkend worden en dienen als referentiepunt in

de (...) beschouwing en in het onderwijs

Van Dale groot woordenboek der Nederlandse taal, 13 herziene druk, 1999

Wat is de muziekcanon

De muziek-canon bevat medio maart 2006 bijna 1.500  (populaire) cd's die volgens muziekkenners behoren tot de platen die er toe doen. Het ligt natuurlijk voor de hand dat in de muziek-canon platen die langer geleden zijn uitgekomen het vaakst voorkomen. In Nederland komen per jaar zo'n 12 tot 15 duizend cd's op de markt. De meeste platen worden in geringe aantallen verkocht. In muziekbladen wordt slechts een fractie besproken. Oor bespreekt de laatste jaren zo'n 1.800 tot 2.000 cd's. De meeste cd's verdwijnen dus in een gat. Aan het eind van het jaar kijken een aantal bladen terug op het voorbije jaar en publiceren een eindlijst ("de beste platen van ..."). Jaren later blijkt vaak dat de platen die tot de besten van een bepaald jaar werden gerekend toch niet zo bijzonder waren. De tijd moet er als het ware over heen gaan om te kunnen bepalen wat echt belangrijk en goed is.

Muziekkenners worden af en toe uitgedaagd een lijstje in te leveren over een iets langere periode (de jaren negentig), genre (soul) of soort (the summer of love). Dat soort lijstjes vormen het hart van de muziekcanon. En zoals dat gaat verandert de smaak van de muziekkenners door de jaren heen, komen er nieuwe namen bij en vallen titels die eens luid werden bejubeld langzaam weg. De muziekcanon is dus zoals alle canons niet statisch maar dynamisch. Niet té dynamisch want dan zou er elke half jaar een compleet nieuwe lijst ontstaan. 

De chaos vraagt om keuzes

Dit was de kop boven een artikel van literatuurcriticus Arnold Heumakers in het Cultureel supplement van vrijdag 5 juli 2002 in NRC Handelsblad. De aanleiding voor dit artikel was de in juni 2002 gepresenteerde canon van de belangrijkste Nederlandse literaire werken door de Maatschappij der Nederlandse letterkunde. Dit artikel is opgenomen in de krantenbank. Een krantenarchief van vijf landelijke kranten (Algemeen Dagblad, NRC Handelsblad, Het Parool, Trouw en De Volkskrant). 

Deze krantenbank kunt u gratis raadplegen in een Openbare bibliotheek.

Uit het artikel van Heumakers het volgende citaat:

Vertaal je dit naar de literatuur, dan zou het betekenen dat elke roman of gedicht in principe even waardevol moet worden gevonden. Dat lijkt logisch, aangezien er geen objectieve criteria bestaan, en het strookt met de mores in de massaculturele speeltuin waar elke vorm van hiërarchie het veld heeft moeten ruimen. Het rare is alleen dat niemand dat ook echt doet, alles even mooi en prachtig vinden. In de praktijk wordt er voortdurend onderscheid gemaakt. Relativisme hoeft dan ook geen mantel der liefde te zijn, die alles bedekt. Integendeel, juist als niets meer vast staat zijn keuzes onvermijdelijk en begint de Kulturkampf.

Binnen de literatuur is de canon daarvoor het aangewezen strijdperk, de plek waar we onze kritische messen kunnen slijpen. Het is een vergissing in de canon een autoriteit te zien, die verbiedt, voorschrijft en bij voorbaat aan banden legt. Dankzij een canon wordt de literatuur zich bewust van zichzelf als literatuur. En van de veranderingen waaraan zij onderhevig is. Dat betekent dat het onverstandig zou zijn de ogen te sluiten voor de wereld waarin de literatuur daadwerkelijk functioneert, voor het literaire bedrijf, voor het reservaat en voor de onwetendheid en desinteresse die het omgeven. De oude meesterwerken zullen in die wereld moeten overleven , de nieuwe komen eruit voort en moeten er hun plek in zien te veroveren.

In NRC Handelsblad van 5 juli worden 15 boeken die na 1982 zijn verschijnen voorgesteld voor de canon. De kop van de diverse artikelen is als volgt:

Lijstjes zijn het laatste middel om de gekte te bezweren, ook in

de literatuur. In een wildgroei van bestsellers en

goedkope herdrukken klinkt steeds vaker de roep om

ordening, hiërarchie, toptienen, en het allerliefst: een canon!

Heumakers noch de Openbare Bibliotheek ontzegt iemand er zijn eigen smaak en oordelen op na

 te houden. Maar het schaadt niemand kennis te nemen van titels die in een canon worden opgenomen.